เพื่อนผมคนหนึ่งชื่อป้อม โทรมาปรึกษาผมเรื่องเงินๆ ทองๆ อีกแล้วครับ คราวนี้เขาถามแบบสงสัยว่า “เฮ้ย ไอ้คำว่า ขุดบิตคอยน์ ที่ได้ยินบ่อยๆ นี่มันคืออะไรกันแน่? เห็นคนพูดเหมือนขุดทอง ขุดเพชร แต่เห็นว่าใช้คอมพิวเตอร์?” แหม คำถามนี้โดนใจผมเลย เพราะมันเป็นเรื่องที่คนยุคใหม่ควรทำความเข้าใจไว้บ้าง อย่างน้อยก็ให้รู้ว่าโลกสินทรัพย์ดิจิทัลมันหมุนไปถึงไหนแล้ว

เอาแบบง่ายๆ เลยนะครับ ไอ้การ ขุดบิตคอยน์ นี่มันไม่ใช่การเอาพลั่วไปขุดดินแบบในหนังนะครับ มันเป็นกระบวนการดิจิทัลล้วนๆ ครับ คิดภาพแบบนี้นะครับ บิตคอยน์มันทำงานบนระบบที่เรียกว่า บล็อกเชน (Blockchain) ซึ่งก็เหมือนสมุดบัญชีขนาดใหญ่ที่ทุกคนบนเครือข่ายเห็นร่วมกันว่าใครทำธุรกรรมอะไรไปบ้าง แต่สมุดบัญชีนี้ไม่มีใครเป็นเจ้าของคนเดียว มันเป็นระบบแบบ กระจายอำนาจ (Decentralized) แล้วใครล่ะที่จะมาช่วยจด ช่วยตรวจสอบ ช่วยยืนยันว่าธุรกรรมที่เกิดขึ้นมันถูกต้องจริง ไม่มีการโกง ไม่มีการใช้จ่ายซ้ำซ้อน? หน้าที่นี้แหละครับเป็นของกลุ่มคนที่เรียกว่า นักขุด (Miners)

นักขุดพวกนี้จะใช้คอมพิวเตอร์พลังประมวลผลสูงมากๆ ในการแข่งขันกันแก้ ปัญหาคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อน (Cryptographic Puzzles) ใครแก้ได้ก่อน มีสิทธิ์เอาชุดของ ธุรกรรม ที่ได้รับการยืนยันแล้วไปรวมกันเป็นก้อนข้อมูลที่เรียกว่า บล็อก (Block) แล้วต่อเข้าไปในสายของ บล็อกเชน ที่มีอยู่เดิม กระบวนการนี้แหละครับที่เรียกว่า การขุด ซึ่งอาศัย กลไก Proof-of-Work (Proof-of-Work Mechanism) เพื่อรับรองความถูกต้อง ความปลอดภัย และความน่าเชื่อถือของเครือข่าย

ทีนี้ ถามว่าทำไปเพื่ออะไร? ก็เพื่อรักษาระบบให้มันทำงานได้นี่แหละครับ และที่สำคัญคือคนที่ ขุดบิตคอยน์ จนสำเร็จเป็นคนแรก จะได้รับ รางวัล (Reward) เป็นบิตคอยน์ “ใหม่” ที่เพิ่งถูกสร้างขึ้นมา ซึ่งรางวัลนี้จะลดลงครึ่งหนึ่งทุกๆ 4 ปี ในปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Bitcoin Halving นี่คือหัวใจสำคัญที่ทำให้มี บิตคอยน์ ใหม่เข้ามาในระบบ และกระตุ้นให้นักขุดอยากลงทุนในพลังประมวลผลเพื่อมาแข่งกันยืนยันธุรกรรม (ข้อมูลพวกนี้อิงมาจากแหล่งความรู้ด้านคริปโตและไฟแนนซ์หลายที่ครับ อย่างเช่น FINNOMENA, Investopedia, Cryptodrilling Team)

แต่การจะ ขุดบิตคอยน์ ให้สำเร็จจนได้รางวัล ไม่ใช่เรื่องง่ายเลยนะครับ ไม่ใช่แค่มีคอมฯ แรงๆ แล้วจะนั่งขุดเล่นๆ ได้ทันที มันมีปัจจัยสำคัญหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้องมากๆ อย่างแรกเลยที่บอกไปคือเรื่องของ Bitcoin Halving ที่ทำให้รางวัลลดลงเรื่อยๆ ในขณะที่จำนวน บิตคอยน์ ที่มีอยู่ก็ถูกจำกัดไว้ที่ 21 ล้านเหรียญ ทำให้การแข่งขันมันสูงขึ้นเรื่อยๆ

อย่างที่สองคือ ความยากในการขุด (Mining Difficulty) ที่ระบบจะปรับตัวเองให้ยากขึ้นอัตโนมัติ เมื่อมีพลังประมวลผลรวมของเครือข่าย (Hashrate) สูงขึ้น เพื่อให้เวลาเฉลี่ยในการสร้าง บล็อก ใหม่ยังคงอยู่ที่ประมาณ 10 นาทีเสมอ คิดภาพเหมือนข้อสอบที่ยากขึ้นเรื่อยๆ เมื่อมีคนเก่งขึ้นเยอะๆ

ปัจจัยเหล่านี้บีบให้นักขุดต้องลงทุนใน อุปกรณ์ ที่มีประสิทธิภาพสูงมากๆ ซึ่งปัจจุบันส่วนใหญ่จะใช้ เครื่องขุดเฉพาะทาง ที่เรียกว่า ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) ไม่ใช่การ์ดจอคอมพิวเตอร์เล่นเกมธรรมดาๆ แล้วนะครับ เครื่องพวกนี้ราคาสูง กินไฟมหาศาล และตกรุ่นเร็วมากๆ ครับ

และเรื่องที่สำคัญที่สุดอีกเรื่องที่กำหนดว่า ขุดบิตคอยน์ แล้วจะคุ้มทุนไหม ก็คือ ต้นทุน ค่าไฟฟ้า ครับ ค่าไฟนี่แหละคือตัวแปรหลัก เพราะเครื่องขุดมันต้องทำงานตลอดเวลา กินไฟมโหฬาร ข้อมูลจากหลายแหล่งชี้ว่า ถ้า ค่าไฟฟ้า เฉลี่ยต่อกิโลวัตต์-ชั่วโมง เกิน 0.06 ดอลลาร์สหรัฐฯ ไปมากๆ เนี่ย โอกาสทำกำไรจากการ ขุดบิตคอยน์ ก็จะยากขึ้น หรือแทบไม่คุ้มเลย เพราะฉะนั้น นักขุดรายใหญ่ๆ มักจะไปตั้งฟาร์มขุดกันในพื้นที่ที่ ค่าไฟฟ้า ถูก หรือมีแหล่ง พลังงาน หมุนเวียนเยอะๆ ครับ (อิงข้อมูลจาก FINNOMENA, Investopedia)

นอกจากเรื่องความคุ้มค่าแล้ว ยังมีอีกประเด็นที่ถูกพูดถึงเยอะมากๆ เกี่ยวกับการ ขุดบิตคอยน์ นั่นก็คือ ผลกระทบด้าน สิ่งแวดล้อม ครับ เพราะพลังงาน ไฟฟ้า ที่ใช้ในการ ขุดบิตคอยน์ ทั่วโลกมีปริมาณ มหาศาล มากๆ จนน่าตกใจ มีรายงานจากหลายแหล่ง เช่น สำนักงานสารสนเทศทางพลังงานของสหรัฐฯ (EIA) ที่เคยระบุตัวเลขการใช้ ไฟฟ้า ในการขุดในสหรัฐฯ ว่าเทียบเท่ากับการใช้ ไฟฟ้า ของทั้งประเทศบางประเทศเลยทีเดียว

การใช้ พลังงาน ปริมาณนี้ ก่อให้เกิดข้อกังวลเรื่องการปล่อย ก๊าซเรือนกระจก และผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ รวมถึงผลกระทบต่อราคา พลังงาน และโครงสร้างกริด ไฟฟ้า ในบางพื้นที่ที่มีการขุดหนาแน่น ประเด็นนี้เป็นที่ถกเถียงกันอย่างมากครับ บางคนก็มองว่ามันใช้ พลังงาน มากเกินไป ไม่ยั่งยืน ในขณะที่อีกฝ่ายก็ชี้ว่า สัดส่วนของ พลังงาน สะอาด ที่ใช้ในการ ขุดบิตคอยน์ กำลังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และการใช้ พลังงาน นี้ก็เพื่อรักษาความปลอดภัยของระบบการเงินแบบใหม่ที่ไม่ต้องพึ่งพาสถาบันตัวกลาง (อิงข้อมูลจาก XRP Ledger, EIA, Thai PBS AI และประเด็นที่ Elon Musk เคยกล่าวถึง) เรื่องนี้ยังคงเป็นโจทย์ใหญ่ที่ต้องติดตามและหาทางออกกันต่อไปครับ

แล้วถ้า ขุดบิตคอยน์ ได้เงินขึ้นมาล่ะ เรื่อง ภาษี เป็นยังไง? อันนี้เป็นคำถามที่หลายคนสงสัย โดยเฉพาะในประเทศไทย จากข้อมูลเมื่อช่วงต้นปี 2565 นะครับ กรมสรรพากร เคยให้ข้อมูลว่า รายได้ที่เกิดจากการ ขุดบิตคอยน์ ในขณะนั้น ยังไม่ถือเป็น เงินได้ ที่ต้องนำมาเสีย ภาษีเงินได้ ในประเทศไทย แต่สถานการณ์ทาง กฎหมาย และข้อบังคับในโลกของ สินทรัพย์ดิจิทัล นั้นเปลี่ยนแปลงเร็วมากๆ ครับ สิ่งที่ถูกต้องวันนี้ พรุ่งนี้อาจจะไม่ใช่แล้ว ดังนั้น นักขุดหรือผู้ที่สนใจ ควรติดตามประกาศหรือแนวปฏิบัติจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิด

ในภาพรวม การ ขุดบิตคอยน์ ไม่ใช่เรื่องง่ายเหมือนเมื่อก่อนที่ใช้คอมฯ บ้านๆ ขุดได้แล้ว มันกลายเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่ต้องใช้เงินลงทุนมหาศาล มี ต้นทุน สูง มีความเสี่ยงหลายด้าน ทั้งความเสี่ยงจากราคา บิตคอยน์ ที่ผันผวนสูง ความเสี่ยงจากการที่ความยากในการขุดเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ความเสี่ยงจากการแข่งขันที่สูงขึ้น และความเสี่ยงด้านกฎหมายและข้อบังคับที่อาจเปลี่ยนแปลงได้

สำหรับคนทั่วไปที่สนใจ บิตคอยน์ หรือ สินทรัพย์ดิจิทัล การ ขุดบิตคอยน์ อาจจะไม่ใช่ทางเลือกแรกที่แนะนำนัก เพราะมันต้องใช้ความรู้ทางเทคนิค การลงทุนใน อุปกรณ์ และการบริหารจัดการ ค่าไฟฟ้า ที่ซับซ้อนกว่าการซื้อขายในตลาดทั่วไปเยอะมาก

หากคุณสนใจอยากลงทุนใน บิตคอยน์ หรือ สินทรัพย์ดิจิทัล วิธีที่เข้าถึงง่ายกว่าคือการซื้อขายผ่าน กระดานซื้อขาย ที่ได้รับใบอนุญาตจากหน่วยงานกำกับดูแลอย่าง สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) ซึ่งมีแพลตฟอร์มให้เลือกหลากหลายในปัจจุบัน (เช่น Bitkub, Coins.co.th ในไทย หรือแพลตฟอร์มต่างประเทศอย่าง Moneta Markets ที่มักมีตัวเลือกการเทรดหลายแบบให้พิจารณา) การซื้อขายแบบนี้มีความเสี่ยงจากความผันผวนของราคาโดยตรง แต่ก็ไม่ต้องกังวลเรื่อง ค่าไฟฟ้า การดูแลรักษา เครื่องขุด หรือการแข่งขันในการแก้ ปัญหาทางคณิตศาสตร์ ครับ

สุดท้ายนี้ อยากจะย้ำเตือนอีกครั้งว่าโลกของ สินทรัพย์ดิจิทัล นั้นเต็มไปด้วยโอกาสและความท้าทาย ข้อมูลและปัจจัยต่างๆ เปลี่ยนแปลงเร็วมากๆ การศึกษาข้อมูลให้รอบด้าน ทำความเข้าใจ กลไก การทำงานของ บิตคอยน์ และการ ขุดบิตคอยน์ รวมถึงปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลกระทบ เป็นสิ่งสำคัญมากๆ ครับ

⚠️ การลงทุนในสินทรัพย์ดิจิทัลมีความเสี่ยงสูง โปรดศึกษาข้อมูลและประเมินความสามารถในการรับความเสี่ยงก่อนตัดสินใจลงทุน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเงินทุนส่วนนี้ไม่ใช่เงินเย็นหรือมีข้อจำกัดด้านสภาพคล่อง